Trong bối cảnh thuốc giả ngày càng nghiêm trọng, đơn thuốc điện tử được kỳ vọng là công cụ hiệu quả để quản lý chất lượng thuốc và ngăn chặn thuốc giả. Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai, hệ thống này vẫn chưa được áp dụng rộng rãi, gây ra nhiều hệ lụy đáng lo ngại.
Gần đây, sau vụ án buôn bán thuốc giả trị giá hơn 200 tỷ đồng, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã chỉ đạo Bộ Y tế đẩy mạnh kê đơn thuốc điện tử và liên thông dữ liệu trên Hệ thống thông tin quốc gia về quản lý kê đơn thuốc. Mục tiêu là thực hiện nghiêm việc bán thuốc theo đơn, như chỉ đạo của Thủ tướng.
Thực trạng đáng báo động
Từ năm 2019, Bộ Y tế đã thí điểm hệ thống đơn thuốc điện tử, tổ chức nhiều lớp tập huấn trên toàn quốc. Tuy nhiên, chỉ 11.200 trong số 60.000 cơ sở khám chữa bệnh thường xuyên liên thông đơn thuốc. Gần 40.000 cơ sở y tế tư nhân chưa kết nối hệ thống. Trong 218 triệu đơn thuốc ghi nhận, chỉ 3,6 triệu đơn ngoại trú được xác nhận bán tại nhà thuốc.
Việc kê đơn tay, không đúng chuẩn hoặc không liên thông vẫn phổ biến, kể cả tại các bệnh viện tuyến Trung ương. Trong khi đó, việc nhập mã đơn thuốc điện tử chỉ mất 3-6 phút, nhưng nhiều nhà thuốc vẫn lơ là. Hệ quả là thị trường thuốc hỗn loạn, với tình trạng bán thuốc kê đơn không cần đơn diễn ra tràn lan, dẫn đến lạm dụng thuốc, kháng kháng sinh và nguy cơ sức khỏe cộng đồng. Việt Nam hiện thuộc nhóm 10 quốc gia có tỷ lệ kháng thuốc cao nhất thế giới, với 93% giao dịch thuốc kê đơn không có đơn hợp lệ.
Hạ tầng sẵn sàng, nhưng thực thi yếu
Hệ thống đơn thuốc điện tử được cung cấp miễn phí, quy trình kết nối đơn giản, pháp lý đầy đủ. Mỗi đơn thuốc có mã định danh riêng, giúp minh bạch và ngăn chặn làm giả, tái sử dụng đơn. Tuy nhiên, sự thiếu quyết liệt trong chỉ đạo và chế tài, cùng với nhận thức hạn chế của cán bộ y tế và người dân, khiến hệ thống bị “bỏ quên” tại nhiều cơ sở.
Hội Tin học Y tế Việt Nam đề xuất Chính phủ yêu cầu bán thuốc kê đơn chỉ với đơn điện tử hợp lệ, xử phạt nghiêm vi phạm, tăng cường thanh kiểm tra và duy trì hệ thống công nghệ ổn định. Đơn thuốc điện tử không chỉ giúp quản lý dược hiệu quả mà còn là nền tảng cho dữ liệu y tế lớn, hỗ trợ phân tích xu hướng điều trị và tối ưu hóa nguồn lực.
Hành động cần thiết
Đơn thuốc điện tử là chìa khóa trong chuyển đổi số y tế, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các chủ nhà thuốc, phòng khám cần nhanh chóng kết nối hệ thống, tuân thủ quy định để góp phần xây dựng thị trường dược minh bạch, an toàn.
Bệnh viện hạng 3 trở lên phải kê đơn thuốc điện tử trước 31/12/2022
